Co to są protezy zębowe?
Protezy zębowe to wykonywane u dentysty uzupełnienia ruchome brakujących zębów. Protezy możemy podzielić na częściowe i całkowite. Całkowita proteza to taka, która uzupełnia wszystkie zęby w jednym łuku zębowym, na przykład w górnej lub dolnej szczęce. Proteza częściowa jest używana, gdy pacjent zachowuje przynajmniej jeden ząb w łuku zębowym, a proteza uzupełnia pozostałe brakujące zęby, nie obejmując tego zachowanego zęba.
Zwykle proteza częściowa jest bardziej stabilna, czyli mniej się przesuwa podczas mówienia lub jedzenia niż proteza całkowita. To dzięki własnym zębom, na których się ona trzyma. Jeśli mamy więcej zębów własnych np. 3-6, to proteza trzyma się lepiej niż gdy tych zębów jest mniej. Nie tylko ilość zębów, ale również ich kształt i rozmieszczenie są istotne dla utrzymania się protezy. W protezach częściowych znajdują się metalowe haczyki, które obejmują zęby pacjenta i w ten sposób utrzymują protezę na miejscu.
Dlaczego proteza całkowita rusza się i może wypadać z ust?
Proteza całkowita trzyma się tylko na samych dziąsłach. Utrzymuje się ona między innymi dzięki przyssaniu się do ich powierzchni. Aby nie przesuwała się na boki, konieczne są wyraźne wyrostki zębodołowe. Jeśli są one bardziej wystające, proteza najczęściej mniej się przesuwa. Wyrostki zębodołowe zwykle są niższe i mniej zaznaczone w miejscach, gdzie zęby były wcześniej usunięte. Dlatego u pacjentów, którzy od dawna stosują protezy, trzymają się one z czasem coraz gorzej. Kształt dziąseł i wyrostków zmienia się na przestrzeni lat i protezy mogą mniej pasować, bardziej się ruszać i wymagać podścielania lub wymiany na nowe. Podścielenie to dołożenie materiału do protezy w miejscach, gdzie przestaje ona przylegać szczelnie do dziąseł. Nawet gdy protezy są dobrze wykonywane, to każda kolejna może słabiej trzymać się w jamie ustnej. Dzieje się tak z powodu pogarszających się możliwości utrzymania takiej protezy wynikających ze zmian w jamie ustnej na skutek czasu.
Co możemy zrobić, aby protezy lepiej się trzymały?
W przypadku gdy nawet poprawnie wykonane protezy ruszają się lub wypadają podczas użytkowania, jedynym rozwiązaniem, aby to zmienić, może okazać się wykonanie implantów dentystycznych. Implanty to niewielkie elementy z tytanu, które wprowadzamy w wyrostek zębodołowy (w kość). Do nich możemy zamocować protezę i spowodować, aby proteza trzymała się stabilnie w jamie ustnej. Istnieje wiele rodzajów implantów i rozwiązań, które to umożliwiają.
Drugim rozwiązaniem jest stosowanie klejów do protez. W niektórych sytuacjach są one wystarczające, aby zapobiec spadaniu protezy. Jednak są one uciążliwe w czyszczeniu protezy i jamy ustnej oraz mogą zwiększać ryzyko stanów zapalnych. W przypadku dużego zaniku wyrostków zębodołowych lub niekorzystnego kształtu i struktury dziąseł, kleje mogą być nie tylko niewystarczające, ale także uciążliwe w użyciu.
Protezy na implantach
Protezy możemy mocować do implantów dentystycznych najczęściej za pomocą specjalnych zatrzasków. Są to tzw. protezy zatrzaskowe. Jedna cześć przymocowana jest do implantu i nieznacznie tylko wystaje ponad poziom dziąsła. Druga część przyklejona jest w odpowiednim miejscu w protezie. Aby nie spadała, musimy zastosować minimum dwa implanty dla każdej protezy. By proteza była jeszcze bardziej stabilna, wskazane jest zastosowanie 4 implantów z zatrzaskami. Skuteczność utrzymania protezy na implantach zależy od ilości implantów z zatrzaskami, ich rozmieszczenia i rodzajów zatrzasków. Ważne jest, aby pamiętać, że każda proteza zatrzaskowa, nawet ta mocowana na implantach, wymaga codziennego wyjmowania z jamy ustnej w celu umycia i dbania o higienę.
Proteza na zatrzaskach – rodzaje zatrzasków
Sprawdzonym i opatentowanym rozwiązaniem jest rodzaj zatrzasku nazywany Lokatorem®. Jest to nazwa własna typu zatrzasku, który jest taki sam niezależnie od zastosowanego systemu implantologicznego. Zaletami tego systemu jest możliwość regulacji siły zatrzasków już w trakcie użytkowania poprzez wymianę specjalnych elementów teflonowych. Również gdy następuje ich uszkodzenie lub zużycie w czasie, jest to łatwe do wymiany we wszystkich gabinetach stosujących ten system. Jest to najbardziej rozpowszechniony system i dostępny na całym świecie. Posiada też dużą możliwość korekty wprowadzonych nie równolegle implantów. Wadą tego systemu jest wyższa cena elementów i tym samym cena dla pacjenta.
Alternatywą są bardzo podobne do Lokatorów® rozwiązania innych firm implantologicznych. Często są one tańsze. Są specyficzne dla danego systemu implantologicznego i dlatego chcąc wykonać wymianę elementów zużywalnych lub nową protezę, musimy zgłosić się do lekarza, który pracuje w danym systemie i posiada do tego niezbędne instrumentarium.
Innym rodzajem są zaczepy kulowe mocowane na implantach lub bardziej złożone konstrukcje jak belki. Protezy na nich mocowane nazywają się protezami na zatrzaskach kulkowych. Zaczepy kulowe są tańszym rozwiązaniem, ale ze względu na swoją budowę mają mniejszą siłę utrzymania i są delikatniejsze oraz łatwiejsze do uszkodzenia. Zwykle stosowane w sytuacjach, gdy mamy mało kości i trudne warunki do wprowadzenia implantów. Rozwiązania typu belka są bardzo efektywnymi sposobami utrzymania protezy nawet przy niewielkiej ilości implantów lub niekorzystnie umiejscowionych. Wadą tego rozwiązania jest wyższa cena.
Rodzaje implantów stosowanych do utrzymania protez
Implanty dwufazowe
Implanty dwufazowe to takie, które składają się z dwóch elementów. Jeden to ten, który wprowadzony jest w kość pacjenta (implant). Drugi (łącznik) to, który przykręcamy do niego i przechodzi on przez dziąsło, wystając nad poziom dziąsła. Po wprowadzeniu implantu do kości (pierwsza faza) dobieramy odpowiedni łącznik (faza druga). Łączniki mogą mieć różne długości, kąt nachylenia i rodzaj mocowania do protezy. Łącznik może posiadać zaczep kulowy, Lokator® lub inny podobny zatrzask. Może być też połączony z belką mocującą protezę. Implanty dwufazowe to rozwiązanie dające nam możliwość podjęcia decyzji o sposobie mocowania protezy już po wprowadzeniu implantu jak również zmianę rozwiązania nawet po dłuższym czasie. Gdy pacjent będzie wymagał po czasie lepszego rozwiązania, będzie to prawdopodobnie możliwe przy zastosowaniu implantów dwufazowych. Również w przypadku uszkodzenia, zaczep możemy szybko wymienić na nowy, pozostawiając implant w kości bez konieczności jego wymiany. Możemy, zwiększając ilość implantów w przyszłości zastosować inne rozwiązania nie tylko w postaci protezy. Takie implanty mogą posłużyć również do mocowania koron i mostów w przyszłości. Rozwiązanie to jest dlatego też droższe, ale daje więcej możliwości.
Implanty jednofazowe są jednoczęściowe
Składają się z części wprowadzanej w kość wraz z elementem wystającym ponad dziąsło. Przed wprowadzeniem implantu wybieramy rodzaj zaczepu oraz jego długość. Po wprowadzeniu implantu nie mamy możliwości zmiany rodzaju zaczepu, na przykład z kulowego na Lokator®. Również zmiana kąta wystającego zaczepu nie będzie już możliwa. W przyszłości nie będzie też możliwości wykonania na takim implancie korony ani mostu. Mimo swoich ograniczeń rozwiązanie to ma wiele zalet, takich jak:
- zastosowanie w przypadkach, gdy mamy bardzo mało kości, bo ich rozmiary są mniejsze niż implantów dwufazowych,
- szybszy i mniej inwazyjny zabieg chirurgiczny ich zainstalowania,
- dużo tańsze rozwiązanie niż implanty dwufazowe.
Kiedy więc zastosować poszczególne rozwiązanie protez zatrzaskowych?
Trzeba wziąć pod uwagę, co dla nas jest najważniejsze i jakie rozwiązanie jest dla nas docelowe. Jeśli decydującym czynnikiem jest poprawa utrzymania istniejącej protezy i nie planujemy w przyszłości koron lub mostów, a do tego cena jest istotna, najlepszym rozwiązaniem będą implanty jednofazowe z zaczepami alternatywnymi do Lokatorów®.
W przypadku, gdy kości jest bardzo mało i nie stać nas lub boimy się kosztownych i czasochłonnych procedur odbudowy kości, to również implanty jednofazowe będą jedynym rozwiązaniem.
Gdy warunki kostne na to pozwalają i chcemy lepszego i bardziej stabilnego umocowania protezy, zdecydujmy się na implanty dwufazowe z zatrzaskami Lokator® lub przymocowaną belką. Jeśli tylko to możliwe, lepiej wtedy zastosować 4 implanty, a nie 2.
Kiedy liczymy, że w przyszłości będziemy mogli sobie pozwolić na wprowadzenie kolejnych implantów i wykonanie pracy niewyjmowanej, typu korony i mosty lub All-on-4 lub All-on-6, to zdecydowanie jedynym słusznym rozwiązaniem jest zastosowanie implantów dwufazowych. Jeśli to konieczne, to z odbudową kości.
Pamiętajmy, że podstawą do wprowadzenia implantów dentystycznych jest wykonanie tomografii i badanie przez lekarza, który będzie wykonywał implanty i odbudowę zębów z zastosowaniem tych implantów.